اثری از شعر و ادبیات در بناهایی مانند حرم امام رضا(ع) نیست
تاریخ انتشار: ۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۲۲۳۴۹
به گزارش خبرگزاری مهر، بیستویکمین نشست از سلسلهنشستهای زبانشناخت با موضوع «ارائه و بررسی کتیبههای فارسی در آناتولی و فرارود» و نمایش آثار و تصاویر و خواندن متنهای مربوط به این کتیبهها، توسط دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری و با حضور محمدرضا محمدی نجات، پژوهشگر و مستندساز، محمدجعفر محمدزاده، رئیس شورای پاسداشت زبان فارسی در رادیو، دکتر سجاد صفار هرندی، رئیس پژوهشکده حوزه هنری، هادی بابایی فلاح، پژوهشگر هنر و استاد دانشگاه، و مهدی صالحی، مجری کارشناس این سلسلهنشستها، عصر روز دوشنبه ۱ خرداد در سالن طاهره صفارزاده در حوزه هنری برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مهدی صالحی، مجریکارشناس این سلسلهنشستها، ثبت و ضبط گستره حضور و فعالیت زبان فارسی در طول تاریخ را موضوع مهمی برای شناخت زبان فارسی عنوان کرد و گفت: بسیاری از جریانهای سیاسی سعی میکنند این پیشینه را حذف و کشورهای مختلفی هم بهدنبال تغییراتی در آن هستند. از نمونه این قبیل حرکات میتوان به برداشتن کتیبههای فارسی از آرامگاه نظامی گنجوی و جایگزینکردن کتیبههای ترکی به جای آنها اشاره کرد؛ ولی نظامی شاعری فارسیزبان است و به ترکسرایی شهره نیست. بنابراین اگر این خطوط تاریخی را حفظ کنیم، جلوی تاریخ سازیهای جعلی گرفته میشود.
صالحی خاستگاه نظریهپردازیها برای جعل تاریخ را به دوره ملتسازیهای جدید نسبت داد و گفت: این قبیل نظریهها در این دوره به قومها تحمیل شده و انتخاب خودشان نبوده است. از این رو مرور این کتیبهها در کشورهای مختلف، نشاندهنده این است که آن نظریهسازیها برای محو چنین سابقهای بوده است.
وی ادامه داد: اندیشه وهابیت بهطور خاص و بهطور علنی مکانهایی تاریخی را در شهر مکه و مدینه حذف و تخریب کرده است؛ چراکه این اندیشه با ریشهداربودن ما مشکل دارد. صالحی در ادامه با اشاره به سفرهای پژوهشی محمدرضا محمدی نجات، پژوهشگر و مستندساز، به ترکیه برای شناسایی و ثبت و ضبط کتیبههای تاریخی فارسی، به استقبال از سخنان وی رفت.
قدیمیترین کتیبه در شهر قونیه دلنوشتهای از یک معمار قدیمی ایرانی است
در ادامه محمدرضا محمدی نجات، پژوهشگر و مستندساز، در ادامه، کتیبههایی به زبان فارسی را معرفی کرد که در سفرهایش به آناتولی و فرارود با آنها مواجه شده است و گفت: قدیمیترین آثاری که در حوزه آناتولی با آنها مواجه شدهام، سنگقبرهایی در قبرستان شهر «اخلاط» است که محل دفن کشتگان جنگ معروف «ملاذگرد» است. این سنگ قبرها بر قبر سربازان و افرادی است که در آن جنگ کشته شدهاند، و پر از نقوش ایرانی و بعضی با اشعار فارسی است.
وی مستندنگاری این سنگقبرها را بسیار ضروری و ارزشمند عنوان کرد و با اشاره به قدیمیترین کتیبهای که در شهر قونیه و مربوط به دوره سلجوقی است، گفت: این کتیبه دلنوشتهای از یک معمار قدیمی ایرانی است و بارها در موزههای کشورهای مختلف دستبهدست شده است. این پژوهشگر در ادامه کتیبهای دیگر را با ۸۰۰ سال قدمت معرفی کرد و گفت: این کتیبه مربوط به سال ۸۳۴ هجری و یک سال بعد از حمله مغول و دوره سلجوقیان روم است که بر سردر آرامگاه سلطان کیکاووس سلجوقی نصب شده است.
محمدی نجات درباره این کتیبه گفت: نقوش و خطوط در این کتیبه ایرانی است و محتوایش هم از ادبیات ارزشمند فارسی و شعری زیبا از حکیم سنایی غزنوی بر آن نقش شده است که میگوید: در جهان شاهان بسی بودند کز گردونملک / تیرشان پروینگسل بود و سنان جوزافگار / بنگرید اکنون بناتالنعشوار از دست مرگ / نیزههاشان شاخشاخ و تیرهاشان پارپار / مینبینید آن سفیهانی که ترکی کردهاند / همچو چشم تنگ ترکان گور ایشان تنگوتار
در ادامه محمدجعفر احمدزاده به روایت ناصرخسرو از سفر به شهر اخلاط سخن به میان آورد و گفت: ناصرخسرو هم درباره این شهر میگوید که مردم آن به سه زبان عربی و فارسی و ارمنی حرف میزنند که البته کردها هم در آنجا هستند.
بر مسجد سبز «بورسا» شعری از «سلمان ساوجی» نقش شده است
در ادامه، محمدرضا محمدی نجات با اشاره به تلاشهای سلطان محمد چلبی در حمایت از هنر و هنرمندان گفت: پس از این حمایتها، پای هنرمندان ایرانی به آناتولی بیشتر باز میشود و هنرهای معماری و کاشیکاری و خط و ادبیات فارسی را با خود به آنجا میبرند.
این مستندساز ادامه داد: بر مسجد سبز «بورسا» شعری از «سلمان ساوجی» و همچنین شعرهایی از سعدی و نظامی گنجوی بر مقبره سلطان محمد چلبی نقش شده است.
وی در ادامه به کتیبههای مربوط به کاخ تیمور در شهر سبز اشاره کرد و گفت: شهر «سبز» یا «کَش» محل تولد تیمور است در ۸۰ کیلومتری سمرقند. کتیبههای این شهر هم به زبان فارسی است.
محمدی نجات، سپس به عظمت معماری دوره تیموری اشاره کرد و گفت: مسجد بیبیخانم از جمله آثار مهم معماری این شهر است. خطوط، چه در کتیبههای کاشیکاریشده و چه کتیبههای سنگی، صبغهای کاملاً ایرانی دارند. اهالی شهر سبز بادیهنشین و صحراگرد بودهاند و هنر و هنرمند چندانی نداشته است. بنابراین رنگها و کاشیها و مقرنسهای این بناها ایرانی است و معمارانی از شهرهای اصفهان و کرمان و تبریز آنها ساختهاند.
وی افزود: هنرهایی همچون نگارگری و معماری بهشدت به سفارشدهنده و حمایتکننده نیازمند بوده است و بنا باید به سفارش والی هر ولایت یا سلطان ساخته میشد. در آن دوره به معماران به عنوان هنرمند نگاه نمیکردند؛ اما خطاطان را برخلاف هنرمندان دیگر هنرها، همیشه در زمره هنرمندان برشمردهاند.
در ادامه محمدزاده با اشاره به اینکه کتیبه برای ماندن است، به انتقاد از غفلتها در خصوص حفظ و نگهداری و ثبت و ضبط کتیبهها پرداخت.
کتیبهها باید ثبت و ضبط شوند
همچنین در ادامه هادی بابایی، پژوهشگر حوزه هنرهای تجسمی گفت: کتیبهها باید ثبت و ضبط شوند و از آنها عکس گرفته شود و با کاغذ گلاسه در قالب کتاب منتشر شوند. بهعنوان نمونه کتیبههای بسیاری در مرقد مطهر امامرضا (ع) موجود است که از لحاظ پیچیدگی و رمزگونگی خیلی ارزشمندند؛ اما حتی اجازه عکسگرفتن از آنها را نمیدهند. درصورتیکه باید به سرعت عمل کرد و از آنها عکس گرفت و در قالب کتاب آنها را منتشر کرد.
در ادامه سجاد صفار هرندی، دکترای جامعهشناسی و مدیر پژوهشگاه حوزه هنری انقلاب اسلامی، هم که از حاضران در نشست بود، به اهمیت این کتیبهها و نسخ از لحاظ تمدنی اشاره کرد و گفت: پرداختن به این آثار، نوعی نشانهگذاریکردن و بازیابیکردن هویت و موجودیتی است که به مرزها و حدود ناسیونالیستی پوزخند میزند.
وی ادامه داد: وقتی که معمار تبریزی، ذیل مدیریت حکومت مغولی، شعر فارسی را بر در بنای اسلامی حکاکی میکند، بسیار معنادار است و دلالت بر موقعیت امروز زبان فارسی در جهان اسلام دارد. در واقع، چنین کاری، پررنگتر از یک کار میراثی است و به معنای متعالی کلمه، ماجرایی سیاسی است. دکتر صفارهرندی در پایان سخنانش گفت: امیدوارم که با تکمیلکردن این کارها و انتشارشان، اتفاقی مثبت و بزرگ نهتنها در عرصه علمی و فرهنگی ما بلکه در حوزه فرهنگی ایران و اسلام پدید آید.
در ادامه این نشست، مهدی صالحی با اشاره به اینکه حکومتها در دورههایی تلاش کردهاند خود را با معماری و فلسفه و ادبیات شاخص کنند و آثاری ماندگار از خود به جا بگذارند گفت: به نظر میرسد که در دوره معاصر آنچنانکه شایسته است این آثار را نشناختهایم و حتی نفی کردهایم.
نادیدهگرفتن زبان و خط و ادبیات فارسی در هویت بصری شهری
صالحی بر لزوم ریشهدار بودن و اصیلبودن هویت بصری شهرها تأکید کرد و گفت: با بازیابی و بازخوانی سنت است که میتوان توقع شکلگیری اتفاقی را داشت، درحالیکه هویت بصری ما ملهم از بعضی شرکتهای خارجی مانند گوگل است. باید تدبیری کرد و چندین مجموعه راه انداخت تا این هویتهای بصری ریشهدار را بسازند.
وی با رویکردی انتقادی گفت: خط و زبان فارسی از معماری اسلامی حذف شده است و در بناهای معماری دوره ما، خط فارسی محو است و اثری از شعر و ادبیاتمان نیست و فقط نقشونگارها باقی مانده است. کار به جایی رسیده که بنرهایی مقطعی و تولیدی میگذارند تا این خلأ را پر کنند.
صالحی ادامه داد: این نشانه خیلی هولناکی است که در بناهایی که در سمرقند میسازند شعر و ادبیات ما را میآورند، اما در اینجا، حتی در بنایی مانند حرم امامرضا (ع) اثری از شعر و ادبیات نیست. دستکم مرکز معماری حوزه هنری و دانشگاه سوره باید فکری برای استفاده از خطوط و ادب فارسی در بناها بکنند.
در پایان، محمدزاده پرداخت به خط و زبان را بدون تردید یک کار حاکمیتی تلقی کرد و گفت: حاکمیتها در طول تاریخ باعث محفوظماندن این کتیبهها شدهاند و ما هم در قانون اساسیمان داریم که اسناد و مکاتبات باید با خط فارسی باشند. اما متأسفانه در بناهای معروف همین تهران مثل برج میلاد و برج آزادی اثری از خط فارسی نیست.
سلسلهنشستهای «زبانشناخت» در حوزه هنری واقع در خیابان سمیه، نرسیده به حافظ، روبهروی کوچه پورموسی برگزار میشود و عموم علاقهمندان و پژوهشگران میتوانند در این نشستها حضور یابند.
کد خبر 5789053 زینب رازدشت تازکندمنبع: مهر
کلیدواژه: حوزه هنری حمله مغول مهدی صالحی دانشگاه سوره ناصرخسرو سمرقند سعدی محمدجعفر محمدزاده وهابیت آناتولی ترکیه طاهره صفارزاده محمد رضا محمدی مدینه تبریز اصفهان برج میلاد کرمان ایران سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران انقلاب اسلامی ایران دفاع مقدس کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب آزادسازی خرمشهر نمایشگاه کتاب تهران ترجمه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خرمشهر فتح خرمشهر ایالات متحده امریکا سلسله نشست ها کتیبه ها شعر و ادبیات زبان فارسی حوزه هنری ثبت و ضبط
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۲۲۳۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کودکان با شعر زندگی موفقتری خواهند داشت
به گزارش خبرگزاری مهر، امیراسماعیل آذر نویسنده، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی میهمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و با حامد علامتی مدیرعامل کانون برای طراحی و اجرای برنامههای ترویج شعرخوانی و مشاعره در بین کودکان و نوجوانان گفتگو کرد.
امیراسماعیل آذر مجری برنامههای مشاعره محور صدا و سیما در این نشست به دعوت علامتی برای همکاری در حوزه پرورش استعدادهای ادبی و شعری کودکان و نوجوانان ایرانی و ترویج فرهنگ و زبان فارسی در بین بچهها پاسخ مثبت گفت و برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرد.
این شاعر و مترجم دیروز شنبه ۸ اردیبهشت و در جمع مدیران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با اشاره به اهمیت شعر و ادبیات در تربیت کودکان گفت: اگر شعر در وجود کودکان متمکن و جایگزین شود و بچهها با این مفاهیم آشنا شوند آنها در زندگی آینده انسانهای موفقتری خواهند شد. نتیجه یک بررسی گذرا نشان داد که این کودکان در زندگی خود انسانهای آرام و دور از خشونت بودند و آنان محصول شعرها هستند.
اسماعیل آذر ضمن اظهار خوشحالی از حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بهعنوان یک مجموعه ریشهدار گفت: من یک معلم هستم و در دانشگاه تدریس میکنم اما در همه این سالها کانون همیشه یکی از محورهای ذهن من بوده و هر مجموعهای که پشتوانه نداشته باشد محکوم به فناست اما پشتوانه کانون اندیشمندان و شخصیتهای بزرگی هستند که سبب رشد این مجموعه شدهاند و اکنون ما زیر سایه آنها نشستهایم و حرف میزنیم.
وی با اشاره به تاریخ کهن قصه و قصهگویی در ایران گفت: در برخی از دورههای تاریخی و از زمان صفویه، قصهگویی به یک منصب تبدیل شد و در دوران قاجاریه هم ناصرالدین شاه، «قصهگو» یی ویژه داشته و فخرالدوله دختر او این قصهها را میشنیده و مینوشته است.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: آنچه امروز رایج است شعر است که در ایران پشتوانه دارد و در ضمیر ایرانیان نهفته است و همه ما با شعر بزرگ شدهایم. در حال حاضر هم با حرکتهایی که در حوزه ترویج مشاعره راه انداختهایم خوشبختانه تعداد کودکان و نوجوانان علاقهمند به شعر افزایش قابل توجهی داشته است. بچهها دوست دارند شنیده شوند.
اسماعیل آذر گفت: من کانون پرورش فکری را دوست دارم و معتقدم از آموزش و پرورش و صدا و سیما هم میتواند مهمتر باشد چرا که این مجموعه میتواند انسان بسازد در حال حاضر بسیاری از شعرهای بچهها محصول ذوق آنهاست نه دانش و تجربههای نو آنان، به همین دلیل باید بچهها را با شاعران قدیمی آشنا کنیم.
پیشنهاد این نویسنده و مترجم، راهاندازی جریان مشاعره در مراکز کانون سراسر کشور با استفاده از فناوریهای جدید و فضای مجازی بود و او اعلام آمادگی کرد تا مربیان کانون در زمینه آموزش شعر به بچهها تحت آموزش قرار بگیرند و شعرهای بسیار ساده و قابل فهم برای کودکان جمعآوری و منتشر شود.
برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصهگویی استفاده کنیم
در ادامه حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سخنانی از اسماعیل آذر بهعنوان یکی از قلههای مسلّم ادبیات و شعر نام برد و گفت: ما به دنبال این هستیم که از تجربههای ایشان استفاده کنیم و درخواست میکنیم در ساخت برنامههایی برای کودکان در حوزه شعر و شعرخوانی به ما کمک کنند.
وی افزود: برنامه ترویج شعرخوانی و مشاعره با سه سیاست محوری سال ۱۴۰۳ یعنی مرکز محوری، مخاطب محوری و نوجوان محوری کاملاً مطابقت دارد.
مدیرعامل کانون پرورش فکری با بیان این که کانون قصد ندارد گرفتار روزمرگی شود، گفت: قصد داریم در این حوزه کارهای ماندگاری را که شمولیت داشته باشد از خود به یادگار بگذاریم. برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصهگویی استفاده کنیم و البته ابزار رسانه که بسیار مهم است.
وی اهمیت ایجاد یک پیوست رسانهای برای تمامی برنامههای فرهنگی و هنری را یادآور شد و گفت: کودکان و نوجوانان امروز غرق در گوشی هستند و ما باید از ظرفیت رسانهها بهویژه رسانه ملی و فضای مجازی برای ترویج ادبیات استفاده کنیم.
علامتی با تاکید دوباره بر اینکه احیا کانون و بازگرداندن آن به دوران درخشان دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی گفت: این امر تصمیمی راهبردی است و قصد داریم هر کار خوبی که انجام شده است ادامه دهیم و تقویت کنیم و اگر میبینیم کاری مناسب زمان فعلی نیست، حتماً تغییر خواهیم داد.
اعضا کانون پرورش فکری گنجینه همیشه درخشان عرصه هنر و ادبیات هستند
در ادامه محمدرضا کریمیصارمی معاون تولید کانون پرورش فکری گفت: اعضای کانون پرورش فکری به عنوان گنجینهای هستند که همیشه در رویدادهای هنری و ادبی و سینمایی کشور درخشیدهاند.
در ادامه سمیهسادات ابراهیمی مدیرکل حوزه مدیرعامل، روابط عمومی و امور بینالملل کانون پرورش فکری گفت: سیاست کانون گسترش زبان و ادبیات فارسی با بهرهگیری از خلاقیت و نوآوری است و ما در این زمینه از طراحی برنامههای ترکیبی برای کشف استعدادهای نوجوانان در قالبهای مختلف استقبال میکنیم.
در ادامه محمدحسین علیمددی دستیار رسانهای مدیرعامل کانون پرورش فکری از حضور اسماعیل آذر در کانون استقبال کرد و گفت: با حضور شما و از راه طراحی برنامههای تلویزیونی و بهرهگیری از قالبها و طرحهای گوناگون و جذاب، نشر کتاب و… میتوانیم به گسترش زبان و ادبیات فارسی کمک کنیم.
در ادامه مجتبی حاذق مدیر آفرینشهای ادبی و هنری کانون پرورش فکری گفت: طرحهای در دست اجرا این مجموعه مانند کارگاههای خوانش متن، یا پروژه استعدادیابی نوجوانان در قالب باشگاه ادبی قاف را ظرفیتهای مناسبی برای اجرای برنامه مشاعره است.
در ادامه عباس محمددینی مدیرکل نظارت بر انتشارات اظهار امیدواری کرد از دیدگاهها و مشورتهای اسماعیل آذر برای ایجاد بانک ایده انتشارات و نشر کتابهایی جذاب و موردپسند کودکان و نوجوانان در حوزه اساطیر و ادبیات کهن در کانون بتوانیم استفاده کنیم.
در ادامه مجتبی دانشور مدیرکل نظارت بر چاپ و توزیع محصولات کانون از ارائه بیش از یک هزار عنوان کتاب در سیوپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران توسط کانون پرورش فکری خبر داد و گفت: امسال در نمایشگاه ۶ تا ۸ عنوان کتاب شعر نوجوان هم رونمایی میشود. سیاست کانون اکنون تجاریسازی محصولات و توزیع آن در همه فروشگاهها و کتابفروشیهای غیر کانون بوده است. مطمئن هستم با حضور آقای آذر انتشار این کتابها وضعیت بهتری پیدا میکند.
در پایان این نشست اسماعیل آذر با همراهی مدیرعامل کانون پرورش فکری از کتابخانه مرجع کانون بازدید کرد و به عضویت افتخاری این کتابخانه درآمد.
کد خبر 6091114 زینب رازدشت تازکند